Nguy cơ và dấu hiệu nhận biết đột quỵ ở người trẻ tuổi

1. Khái niệm về căn bệnh đột quỵ?

TS.BS Trần Chí Cường trả lời:

Khái niệm đột quỵ hiện nay khá phổ biến và mọi người ai cũng quan tâm. Đây là một trong những nguyên nhân gây tử vong và tàn phế đứng hàng đầu trên thế giới, không chỉ riêng Việt Nam.

Có 3 dấu hiệu để nhận biết đột quỵ chứ không phải tình trạng trúng gió đó là:

– Mắt méo bất chợt: mặt bị méo một bên hoặc mi mắt bị sụp một bên.
– Yếu liệt tay chân một bên: bình thường bệnh nhân có thể đưa cả hai tay lên nhưng khi bị đột quỵ một tay sẽ bị rơi xuống.
– Giọng nói thay đổi: bệnh nhân đang nói bình thường bỗng dưng bị nói đớ hoặc không nói được.

2. Đối tượng nào dễ bị đột quỵ?

TS.BS Trần Chí Cường trả lời:

Trong cộng đồng ngày nay, chúng tôi ghi nhận số bệnh nhân đột quỵ trẻ có xu hướng tăng. Trẻ hóa tức là trước đây đột quỵ chỉ xảy ra ở người từ 60 đến 80 tuổi trở lên. Tuy nhiên, số bệnh nhân đột quỵ dưới 45 tuổi có xu hướng tăng và trẻ em 3 hay 4 tuổi cũng có thể bị đột quỵ. Trong thời gian đại dịch COVID-19 vừa qua, chúng ta lại càng ghi nhận số bệnh nhân đột quỵ trẻ có xu hướng tăng.

Theo bác sĩ Cường, nhóm nguyên nhân đột quỵ do thói quen xấu đang gia tăng ở người trẻ và cần đặc biệt phải báo động.

3. Nguyên nhân khiến bệnh nhân đột quỵ trẻ hóa?

TS.BS Trần Chí Cường trả lời:

Đột quỵ gồm 2 dạng chính là xuất huyết não và nhồi máu não. Trong đó, đột quỵ nhồi máu não chiếm khoảng 80%, xuất huyết não chiếm 20%. Đa số bệnh nhân trẻ bị xuất huyết não nhiều hơn. Các nguyên nhân có thể kể đến như dị tật, dị dạng trong hệ mạch máu não hoặc bệnh nhân bị vỡ túi phình. Các nguyên nhân ít gặp hơn liên quan đến lối sống, thói quen sinh hoạt như hút nhiều thuốc lá. Đây là vấn nạn cần quan tâm.

>>> Xem thêm: Đột quỵ ở người trẻ và những điều cần biết

4. Bệnh nhân đột quỵ trẻ tuổi nhất bác sĩ từng điều trị?

TS.BS Trần Chí Cường trả lời:

Trước đây, chúng tôi từng điều trị đột quỵ cho một bé trai 4 tuổi bị xuất huyết não, hoặc một bác sĩ 31 tuổi bị đột quỵ trong lúc đang làm việc. Do đó, không được chủ quan bởi đây là vấn đề rất nghiêm trọng và đột quỵ không loại trừ một ai, ngành nghề, hay tuổi tác.

5. Biến chứng của đột quỵ là gì?

TS.BS Trần Chí Cường trả lời:

Đối với trường hợp đột quỵ, phần lớn nhồi máu não sẽ được giải quyết tốt. Tuy nhiên, nó còn tùy thuộc vào thời gian bệnh nhân tiếp cận phương pháp điều trị và đến bệnh viện nào để điều trị. Bởi không phải tất cả các bệnh viện đều điều trị đột quỵ như nhau, vì còn phụ thuộc từ khâu chẩn đoán, sử dụng thuốc, can thiệp lấy huyết khối (cục máu đông)… mới có thể điều trị tốt nhất cho bệnh nhân.

Nói chung, không thể cam kết rằng 100% bệnh nhân đột quỵ đều được cứu sống và trở về cuộc sống bình thường. Có khoảng 30 đến 50% bệnh nhân sẽ bị tàn phế nặng nếu không tử vong. Các di chứng đó bao gồm: không nói được, yếu liệt một bên, không thể tự sinh hoạt và cần được hỗ trợ hoàn toàn,… Mặc dù người trẻ nhưng vẫn có thể gặp di chứng nặng trong thời gian dài.

6. Các phương pháp điều trị đột quỵ và ý nghĩa thời gian vàng?

TS.BS Trần Chí Cường trả lời:

Y học hiện đại có nhiều phương pháp điều trị đột quỵ. Đối với đột quỵ nhồi máu não, ngày nay nó tùy thuộc vào mức độ tắc mạch máu lớn hay nhỏ. Chúng ta sẽ tiêm thuốc tan cục máu đông. Nếu chúng ta chẩn đoán một bệnh nhân bị đột quỵ nhồi máu não do tắc mạch máu nhỏ, bệnh nhân sẽ được tim thuốc rTPA. Sau khi tiêm, kết quả trong điều trị có thể là từ 70 đến 80% do tắc nghẽn mạch máu nhỏ.

Ngược lại, khi bệnh nhân đến bệnh viện được chẩn đoán do tắc nghẽn mạch máu lớn thì chúng tôi dùng phương pháp can thiệp nội mạch bằng máy DSA để tái thông mạch máu và kéo cục huyết khối ra ngoài.

Trong nhóm thứ hai, bệnh nhân bị xuất huyết não sẽ tùy thuộc vào nguyên nhân gây xuất huyết. Nếu xuất huyết não do tăng huyết áp sẽ được điều trị bằng cách kiểm soát huyết áp cho bệnh nhân. Nếu cục máu bầm lớn, cần phẫu thuật lấy nó ra. Trường hợp bệnh nhân bị vỡ phình mạch máu não sẽ cầm máy bằng đặt stent, coil, lò xo.

Trong 80% đột quỵ (nhồi máu não và xuất huyết não), chúng ta phải chấp nhận tỷ lệ là 20% bệnh nhân đột quỵ có thể bị tử vong hay tàn phế nặng. Nó còn tùy thuộc nguyên nhân và thời gian bệnh nhân đến bệnh viện.

Thời gian vàng trong cấp cứu đột quỵ vô cùng ý nghĩa trong việc dự phòng cũng như tiên lượng hiệu quả bệnh nhân. Nếu bệnh nhân đến kịp giờ vàng sẽ có kết quả điều trị tốt hơn so với người đến bệnh viện muộn.

Thời gian vàng trong điều trị thuốc làm tan cục máu đông chỉ có tác dụng trong 4 giờ đầu kể từ khi có triệu chứng đột quỵ (mặt méo, yếu liệt tay chân, nói khó). Nếu bệnh nhân đến sau thời gian vàng do tắc nghẽn mạch máu nhỏ, bệnh nhân sẽ mất đi cơ hội phục hồi và di chứng tàn phế.

Mốc thời gian vàng thứ hai là 6 giờ dành cho bệnh nhân tắc nghẽn mạch máu lớn. Nếu bệnh nhân đến bệnh viện trong cửa sổ trước 6 giờ, chúng ta sẽ dùng phương pháp can thiệp trong lòng mạch hút cục máu đông ra ngoài. Đây là vấn đề ảnh hưởng trực tiếp đến bệnh nhân. Chúng tôi đã gặp rất nhiều trường hợp đau lòng khi một bệnh nhân đột quỵ trẻ đến trễ thời gian vàng, kết quả điều trị không cao và nguy cơ tử vong tăng đáng kể.

Từ bỏ thói quen xấu để phòng ngừa đột quỵ tốt hơn

7. Cách phòng ngừa đột quỵ ở người trẻ tuổi?

TS.BS Trần Chí Cường trả lời:

Lời khuyên cho cộng đồng là chúng ta cần nhận diện yếu tố nguy cơ làm tăng khả năng đột quỵ như hút thuốc, uống rượu bia nhiều. Thứ 2, nhận biết sớm các triệu chứng đột quỵ như tê yếu nửa người, méo mặt, nói đớ nói ngọng, sụp mi thoáng qua hoặc bị động kinh, thì cần đi đến bệnh viện để bác sĩ chẩn đoán sớm.

Một số học sinh bị mất ý thức thoáng qua, bỗng dưng các em bị xỉu và co giật nhẹ. Phụ huynh không cho các em đi khám bệnh, đến một ngày người bệnh bị xuất huyết não do vỡ dị dạng mạch máu não. Do đó, chúng ta cần hết sức cảnh giác với các triệu chứng bất thường trên cơ thể.

>>> Xem thêm: Đột quỵ ở người trẻ – vì sao thuốc lá là kẻ thù số 1?

8. Phương pháp điều trị cho bệnh nhân sau đột quỵ?

TS.BS Trần Chí Cường trả lời:

Điểm quan trọng trong điều trị sau đột quỵ là dự phòng tái phát. Bệnh nhân phải thay đổi lối sống và hành vi của mình, tái khám, uống thuốc theo chỉ định của bác sĩ. Đồng thời họ cần phục hồi chức năng, sử dụng thuốc hỗ trợ thần kinh, tế bào não, tái hội nhập cộng đồng, tâm lý liệu pháp cho bệnh nhân đột quỵ là người trẻ.

Trọng Dy (ghi),benhdotquy.net (Nguồn: Bệnh viện S.I.S Cần Thơ)