Ngày Đột quỵ Thế giới 2025

Mỗi năm, ngày 29/10 được cộng đồng y tế toàn cầu chọn là Ngày Đột quỵ Thế giới, nhằm nâng cao nhận thức về căn bệnh đang là nguyên nhân tử vong thứ hai toàn cầu và là nguyên nhân hàng đầu gây tàn phế. Năm 2025, ngày kỷ niệm này mang ý nghĩa đặc biệt khi diễn ra trong bối cảnh Việt Nam vừa đăng cai thành công Hội nghị Liên minh Đột quỵ Toàn cầu (GSA 2025) tại Hà Nội, trong khi thế giới vừa khép lại Đại hội Đột quỵ Thế giới lần thứ 17 tại Barcelona. Những sự kiện này không chỉ khẳng định nỗ lực của cộng đồng y học trong việc giảm gánh nặng bệnh tật mà còn tạo động lực mạnh mẽ cho các chương trình phòng ngừa và can thiệp sớm trên toàn cầu.

Theo PGS.TS.BS Nguyễn Huy Thắng, Phó Chủ tịch Hội Đột quỵ Việt Nam, Chủ tịch Hội Đột quỵ TPHCM, dù thông tin về triệu chứng đột quỵ hiện nay rất phổ biến, có đến 80% bệnh nhân tại Việt Nam nhập viện quá muộn – sau 4,5 giờ, vượt qua “cửa sổ vàng” điều trị. Việc đến viện trễ làm tăng 20–30% nguy cơ tàn phế hoặc tử vong. Nguyên nhân chủ yếu là người dân chưa nhận biết sớm các dấu hiệu của đột quỵ. Ngay cả tại Mỹ, quốc gia có hệ thống cấp cứu hiện đại, 40% dân số vẫn không biết triệu chứng chính của đột quỵ.

Một thách thức khác là nhóm người cao tuổi – đối tượng có nguy cơ cao, thường suy giảm trí nhớ, đồng thời mang tâm lý chấp nhận quy luật “sinh lão bệnh tử”. Điều này khiến các chương trình tuyên truyền phòng ngừa trong cộng đồng chưa đạt hiệu quả như mong đợi. Để khắc phục, Tổ chức Angels với sự hỗ trợ chuyên môn của Hội Đột quỵ Thế giới (WSO) đã đưa ra một chiến lược tiếp cận mới mang tính “game changer” – chương trình FAST Heroes, tập trung hướng dẫn trẻ em nhận biết sớm dấu hiệu đột quỵ và gọi cấp cứu kịp thời.

Theo PGS.TS.BS Nguyễn Huy Thắng, việc lựa chọn trẻ em là hướng đi hợp lý, bởi trẻ có trí nhớ tốt, sống gần ông bà và thường là người đầu tiên phát hiện những bất thường ở người lớn tuổi. Chương trình này đã được triển khai thử nghiệm tại một số trường tiểu học ở TP.HCM, và dự kiến sẽ mở rộng nhờ sự phối hợp giữa Hội Đột quỵ TPHCM, Sở Y tế và Sở Giáo dục. Tại Hội nghị WSO 2025 ở Barcelona, ban tổ chức cũng ghi nhận một trường hợp điển hình: một bé gái tại Tây Ban Nha đã gọi tổng đài khẩn cấp cứu bà ngoại bị đột quỵ, giúp bệnh nhân được cấp cứu kịp thời và hồi phục tốt.

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến nghị quy tắc FAST là công cụ nhận biết sớm và cứu sống người bị đột quỵ: F (Face) – khuôn mặt méo, nhân trung lệch; A (Arm) – yếu hoặc liệt một bên tay, chân; S (Speech) – nói ngọng, nói đớ; T (Time) – đưa bệnh nhân đến bệnh viện ngay lập tức. Trong điều trị đột quỵ, mỗi phút trôi qua là hàng triệu tế bào thần kinh mất đi, vì vậy thời gian chính là não.

Theo BS Nguyễn Thị Thu Trang – Khoa Nội Thần kinh Bệnh viện Đa khoa Thủ Đức, đột quỵ hoàn toàn có thể phòng ngừa được nếu duy trì lối sống lành mạnh: ăn ít muối, đường, chất béo bão hòa; tăng rau xanh, trái cây; tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày; ngủ đủ 7-8 tiếng; hạn chế căng thẳng, rượu bia và thuốc lá. Đặc biệt, người có bệnh nền như tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn lipid máu, bệnh tim mạch hoặc ngưng thở khi ngủ cần kiểm soát tốt bằng thuốc theo chỉ định của bác sĩ và khám định kỳ hằng năm để phát hiện sớm nguy cơ.

>>> Những loại thuốc giúp phòng ngừa đột quỵ hiệu quả hiện nay

Đối với người từng bị đột quỵ, nguy cơ tái phát rất cao nếu không duy trì điều trị và lối sống đúng cách. Bác sĩ khuyến cáo tuyệt đối không tự ý ngừng thuốc hoặc thay đổi liều, đồng thời cần tuân thủ tái khám đều đặn để ngăn tái phát.

Gần hai thập kỷ kể từ khi được Hội Đột quỵ Thế giới khởi xướng năm 2006, Ngày Đột quỵ Thế giới tiếp tục truyền đi thông điệp: “Đột quỵ có thể phòng ngừa – Nhận biết sớm để cứu sống”. Trong cuộc chiến này, kiến thức chính là sức mạnh. Mỗi người, từ trẻ em đến người trưởng thành, đều có thể trở thành “anh hùng FAST”, góp phần cứu sống người thân và giảm gánh nặng bệnh tật cho cộng đồng.