Xơ vữa động mạch: Làm thế nào mảng bám dư thừa có thể gây ra đột quỵ?

Xơ vữa động mạch phát triển khi chất béo, cholesterol và các chất khác tích tụ trong lớp lót bên trong động mạch của bạn. Sự tích tụ này được gọi là mảng bám và nó có thể khiến các động mạch bị thu hẹp và xơ cứng lại.

Đột quỵ xảy ra khi một động mạch bên trong hoặc dẫn đến não bị tắc (đột quỵ thiếu máu cục bộ) hoặc vỡ (đột quỵ xuất huyết). Điều này cắt đứt nguồn cung cấp máu giàu oxy cho não, khiến các tế bào não chết đi.

Xơ vữa động mạch có thể ảnh hưởng đến các động mạch ở bất kỳ vùng nào trên cơ thể. Khi nó phát triển trong các động mạch dẫn đến não (động mạch cảnh và động mạch đốt sống) hoặc trong não (động mạch nội sọ), nó làm tăng nguy cơ đột quỵ do thiếu máu cục bộ. Trên thực tế, hầu hết các cơn đột quỵ do thiếu máu cục bộ đều do xơ vữa động mạch gây ra .

Các yếu tố rủi ro đối với xơ vữa động mạch và đột quỵ

Một lý do chính tại sao chứng xơ vữa động mạch có thể làm tăng đáng kể nguy cơ bị đột quỵ là do hai tình trạng này có chung nhiều yếu tố rủi ro.

Các yếu tố nguy cơ chung cho cả chứng xơ vữa động mạch và đột quỵ bao gồm:

– Cholesterol cao

– Huyết áp cao

– Hút thuốc

– Kháng insulin

– Bệnh tiểu đường

– Béo phì

– Thiếu hoạt động thể chất

– Tuổi già

– Tiền sử gia đình mắc bệnh tim

Nhiều yếu tố rủi ro trong số này góp phần tích tụ mảng bám trong động mạch hoặc tăng khả năng đông máu. Ví dụ, hút thuốc làm cho các mạch máu co lại và huyết áp cao có thể làm hỏng thành động mạch đã bị thu hẹp do tích tụ mảng bám.

Do đó, bằng cách quản lý hiệu quả các yếu tố rủi ro này, các cá nhân có thể giảm thiểu đáng kể nguy cơ phát triển chứng xơ vữa động mạch và đột quỵ.

Xem thêm: Mối nguy đột quỵ cao do xơ vữa động mạch

Dấu hiệu đột quỵ do xơ vữa động mạch

Thông thường, những người bị xơ vữa động mạch không gặp bất kỳ triệu chứng nào cho đến khi tình trạng trở nên nghiêm trọng. Kết quả là, nhiều người không được chẩn đoán bị xơ vữa động mạch cho đến khi họ bị đột quỵ.

Khi cục máu đông bị kẹt trong động mạch bị hẹp, việc cung cấp máu giàu oxy đến vùng não liên quan sẽ bị cắt đứt. Do đó, các cá nhân có thể gặp các dấu hiệu cảnh báo sớm về đột quỵ như:

– Liệt/yếu một bên cơ thể

– Lú lẫn

– Khó nói

– Vấn đề về thị lực

– Chóng mặt

– Nhức đầu đột ngột, dữ dội

– Mặt rũ xuống

– Chóng mặt

Nếu bạn nhận thấy bản thân hoặc bất kỳ ai xung quanh bạn gặp phải bất kỳ dấu hiệu nào trong số này, hãy tìm kiếm sự chăm sóc y tế khẩn cấp ngay lập tức. Thời gian đóng một vai trò thiết yếu trong điều trị đột quỵ. 

Ví dụ, một loại thuốc làm loãng máu gọi là tPA có thể được sử dụng để loại bỏ cục máu đông và phục hồi lưu lượng máu; tuy nhiên, nó được sử dụng tốt nhất trong vòng  4,5 giờ  kể từ khi bắt đầu đột quỵ. Điều trị kịp thời có thể giúp giảm thiểu thiệt hại cho não và bảo tồn càng nhiều chức năng càng tốt.

Tuy nhiên, khi có thể, tốt nhất bạn nên chủ động và kiểm soát xơ vữa động mạch  trước khi  đột quỵ xảy ra. Tiếp theo, chúng ta sẽ thảo luận về nhiều cách khác nhau để quản lý chứng xơ vữa động mạch nhằm giúp ngăn ngừa đột quỵ hoàn toàn.

Cách quản lý xơ vữa động mạch để ngăn ngừa đột quỵ                   

Các phương pháp điều trị xơ vữa động mạch thường tập trung vào việc giảm thiểu sự hình thành cục máu đông, giảm các yếu tố nguy cơ và mở rộng các động mạch. Các biện pháp can thiệp khác nhau như dùng thuốc, trải qua phẫu thuật và điều chỉnh lối sống lành mạnh có thể được khuyến nghị.

Dưới đây là một số cách có thể quản lý chứng xơ vữa động mạch để ngăn ngừa đột quỵ:

1. Thay đổi lối sống lành mạnh

Áp dụng thay đổi lối sống lành mạnh là một trong những cách hiệu quả nhất để ngăn ngừa xơ vữa động mạch tiến triển.

Bằng cách bỏ thuốc lá, tuân theo kế hoạch ăn kiêng tốt cho tim mạch , duy trì cân nặng hợp lý và tăng cường hoạt động thể chất, các cá nhân có thể giảm thiểu đáng kể nguy cơ bị đột quỵ.

2. Thuốc kháng tiểu cầu

Thuốc kháng tiểu cầu làm loãng máu và ngăn cản sự hình thành cục máu đông. Các loại thuốc kháng tiểu cầu phổ biến   bao gồm clopidogrel (Plavix), prasugrel (Effient) và axit acetylsalicylic (Aspirin).

Aspirin có thể giúp ngăn ngừa đột quỵ  khi bị xơ vữa động mạch. Tuy nhiên, hãy luôn hỏi ý kiến ​​bác sĩ trước khi dùng aspirin hàng ngày để đảm bảo an toàn. Ở một số người, chẳng hạn như những người bị huyết áp cao, aspirin hàng ngày có thể gây hại nhiều hơn là có lợi.

Nếu bác sĩ kê toa cho bạn bất kỳ loại thuốc nào trong số này, bạn cần hết sức cẩn thận với bản thân và chú ý đến bất kỳ vết rách hoặc vết thương nào trên da, dù nhỏ đến đâu. Nếu bạn bị thương và chảy máu, cơ thể bạn sẽ không thể đông máu nhanh để cầm máu.

3. Statin

Statin là thuốc giúp giảm mức cholesterol LDL của bạn. Cholesterol LDL thường được gọi là cholesterol ‘xấu’ vì nó góp phần tích tụ mảng bám trong động mạch và thúc đẩy xơ vữa động mạch.

Giảm mức cholesterol LDL có thể giảm thiểu đáng kể sự tiến triển của xơ vữa động mạch và có khả năng đảo ngược sự tích tụ mảng bám trong động mạch.

Xem thêm: Xơ vữa động mạch gây ra đột quỵ như thế nào?

4. Nong mạch và đặt stent

Nong mạch và đặt stent là các thủ thuật phẫu thuật giúp mở rộng các động mạch bị hẹp do tích tụ mảng bám. Những phẫu thuật này có thể được thực hiện trên các động mạch ở cổ dẫn đến não (động mạch cảnh hoặc động mạch đốt sống) hoặc các động mạch trong não (động mạch nội sọ).

Nong mạch bao gồm việc đặt một ống thông mỏng vào động mạch bị hẹp. Sau khi nó được đặt đúng vị trí, một quả bóng nhỏ ở cuối ống thông sẽ được bơm phồng lên để mở rộng động mạch và khôi phục lưu lượng máu bình thường.

Sau đó, đặt stent được thực hiện, bao gồm việc đặt một ống nhỏ (ống đỡ động mạch) vào động mạch để giữ cho nó mở rộng lâu dài.

Trong quá trình phẫu thuật bắc cầu động mạch não, bác sĩ phẫu thuật định tuyến lại dòng máu xung quanh động mạch bị xơ vữa để ngăn cục máu đông bị kẹt. Phẫu thuật này thường được ưu tiên hơn so với nong mạch vành và đặt stent khi động mạch bị xơ vữa động mạch nghiêm trọng.

Có 2 cách để thực hiện phẫu thuật bắc cầu động mạch não. Phương pháp đầu tiên liên quan đến việc lấy một động mạch hoặc tĩnh mạch từ nơi khác trong cơ thể (gọi là ghép mạch) và nối nó cả bên trên và bên dưới động mạch bị tắc để định tuyến lại dòng máu.

Phương pháp thứ hai liên quan đến việc tách một đầu của động mạch đã có ở da đầu hoặc mặt (được gọi là động mạch hiến tặng) và nối nó với một động mạch trên bề mặt não. Động mạch hiến tặng này trở thành nguồn lưu lượng máu mới đến vùng não này.

5. Cắt nội mạc động mạch cảnh

Các động mạch cảnh là nguồn cung cấp máu chính cho não. Khi xơ vữa động mạch phát triển trong các động mạch này, các cá nhân có nguy cơ bị đột quỵ cao.

Để giúp ngăn ngừa đột quỵ, bác sĩ phẫu thuật có thể thực hiện phẫu thuật cắt bỏ nội mạc động mạch cảnh, bao gồm việc đi trực tiếp vào động mạch cảnh và loại bỏ mảng bám dư thừa.

Xơ vữa động mạch và Đột quỵ: Những điểm chính

Nhìn chung, xơ vữa động mạch và đột quỵ có liên quan chặt chẽ với nhau vì mảng bám dư thừa trong động mạch có thể dẫn đến đột quỵ do thiếu máu cục bộ.

Có một số cách để kiểm soát chứng xơ vữa động mạch trước khi nó dẫn đến đột quỵ, chẳng hạn như phẫu thuật và can thiệp bằng chế độ ăn uống.

Nếu bạn hoặc người thân bị xơ vữa động mạch và lo lắng rằng nó có thể dẫn đến đột quỵ, bây giờ là lúc để nói chuyện với bác sĩ của bạn để có các khuyến nghị giúp ngăn ngừa đột quỵ.

Minh Anh (dịch) – benhdotquy.net

Nguồn: FlintRehab