Đột quỵ xuất huyết não do những nguyên nhân gì?

ThS.BS Nguyễn Mạnh Cường và BS.CK2 Nguyễn Lưu Giang, Bệnh viện S.I.S Cần Thơ đưa ra thông tin về nguyên nhân gây đột quỵ xuất huyết não.

11-02-2023 12:15
Theo dõi trên |
Đột quỵ xuất huyết não là tình trạng chảy máu trong nhu mô não hoặc màng não và chiếm 10-15% các trường hợp. Tuy nhiên biểu hiện rất nặng nề và rầm rộ. ThS.BS Nguyễn Mạnh Cường và BS.CK2 Nguyễn Lưu Giang thông tin chi tiết về vấn đề này.

1. Định nghĩa đột quỵ và đột quỵ xuất huyết não là gì?

BS.CK2 Nguyễn Lưu Giang: Đột quỵ có hai dạng là đột quỵ nhồi máu não và đột quỵ xuất huyết não.

Đột quỵ xuất huyết não là tình trạng chảy máu trong nhu mô não hoặc màng não. Đột quỵ xuất huyết não chiếm 10- 15% các trường hợp ít hơn nhồi máu não 80-85% tuy nhiên biểu hiện nặng nề và rầm rộ hơn.

Theo thống kê tỷ lệ tử vong trong vòng 30 ngày đối với trường hợp bệnh nhân bị xuất huyết não có thể lên đến 50%. Ở những bệnh nhân còn sống sau khi trải qua xuất huyết não 80-90% để lại di chứng suốt đời.

Biểu hiện của tình trạng xuất huyết não rầm rộ hơn như đau đầu, yếu liệt nửa người,… Tùy theo lượng máu chảy trong nhu mô não nhiều hay ít, nếu nhiều bệnh nhân có thể liệt nửa người, thậm chí hôn mê.

>> Xem thêm: Xuất huyết não ở vị trí nào là nguy hiểm nhất?

2. Đâu là nguyên nhân gây xuất huyết não ở người lớn tuổi?

ThS.BS Nguyễn Mạnh Cường:

Phần lớn nguyên nhân của xuất huyết não do tình trạng tăng huyết áp đột ngột làm áp lực trong lòng mạch máu cao lên. Dẫn đến các mạch máu trong não vỡ ra gây tình trạng xuất huyết não, đây là nguyên nhân lớn, thường gặp.

Bên cạnh đó có các nguyên nhân ít gặp hơn, sử dụng một số thuốc điều trị dự phòng biến chứng, điều trị tình trạng xơ vữa mạch máu như thuốc kháng đông, thuốc chống kết tập tiểu cầu làm tăng nguy cơ xuất huyết não dẫn đến tình trạng chảy máu não.

>> Xem thêm: Thuốc kháng đông và những lưu ý khi sử dụng

Ngoài ra còn một số nguyên nhân về dị dạng mạch máu não, túi phình mạch máu não.

3. Nguyên nhân nào dẫn đến xuất huyết não đối với người trẻ?

BS.CK2 Nguyễn Lưu Giang:

Xuất huyết não ở người trẻ khác với người lớn tuổi. Ở người lớn tuổi, theo thống kê khoảng 90% nguyên nhân các trường hợp xuất huyết não do tăng huyết áp.

Theo thống kê nguyên nhân gây xuất huyết não ở bệnh nhân dưới 40 tuổi:

– Nguyên nhân hàng đầu là dị dạng mạch máu trong não.

– Các u mạch máu dạng nang trong não gây vỡ mạch máu trong khối u.

– Tăng huyết áp.

– Vỡ phình mạch máu não, tuy nhiên xuất hiện ở bệnh nhân lớn tuổi nhiều hơn so với nhóm bệnh nhân trẻ tuổi.

Những bệnh nhân dưới 30 tuổi phần lớn nguyên nhân do vỡ dị dạng mạch máu não, trên 30 tuổi là do tăng huyết áp.

4. Tại sao 90% các vấn đề về xuất huyết não lại có liên quan đến tăng huyết áp?

ThS.BS Nguyễn Mạnh Cường:

Như chúng ta đã tìm hiểu, tăng huyết áp là nguyên nhân lớn, chiếm tỷ lệ cao dẫn đến tình trạng tăng xuất huyết não.

Một số người huyết áp cao đến 160 thậm chí 180, 190 nhưng không có triệu chứng như đau đầu, chóng mặt, nặng ngực nên chủ quan không điều trị mà bỏ qua tình trạng này.

Huyết áp tăng một vài ngày không quá nguy hiểm nhưng nếu kéo dài sẽ làm áp lực mạch máu lên não rất lớn, dẫn đến thoái hóa, thành mạch xơ vữa, cứng dần lên, dễ vỡ/bể. Đến một lúc nào đó không chịu nổi áp lực sẽ dẫn đến đột quỵ xuất huyết não. Thông thường xuất huyết não do tăng huyết áp sẽ rất nặng.

Một số trường hợp đang điều trị tăng huyết áp sau khi uống thuốc, huyết áp giảm còn 120, 130 nên nghĩ như vậy đã được và ngưng không uống nữa. Vì một số người sợ uống thuốc kéo dài sẽ bị ảnh hưởng tác dụng phụ nên bỏ thuốc, không tuân thủ thuốc.

Thuốc huyết áp chỉ có tác dụng trong thời gian ngắn (khoảng 24 đến 48 tiếng). Nếu không uống thuốc đều mà ngưng thuốc thì một thời gian sau huyết áp sẽ tăng trở lại, làm biến cố xuất huyết não dễ xảy ra.

Một số người điều trị tăng huyết áp uống thuốc đầy đủ tuy nhiên gặp những biến cố như stress, căng thẳng, rượu, bia, thuốc lá,… làm các thành mạch máu dễ vỡ, dễ tổn thương. Những yếu tố đó tác động dẫn đến tình trạng đột quỵ xuất huyết não do nguyên nhân tăng huyết áp sẽ xảy ra.

Vì vậy chúng ta phải:

– Tuân thủ uống thuốc huyết áp đầy đủ.

– Uống kéo dài mỗi ngày.

– Tuân thủ điều trị theo liều của bác sĩ để tình trạng huyết áp trong cơ thể luôn ổn định. Như vậy nguy cơ tai biến, biến chứng, xuất ở bệnh nhân sẽ giảm rất nhiều.

5. Triệu chứng dị dạng mạch máu não là gì, được chẩn đoán ra sao?

BS.CK2 Nguyễn Lưu Giang:

Ở người trẻ tuổi, đặc biệt là trẻ em nguyên nhân hàng đầu là vỡ dị dạng mạch máu trong não. Dị dạng mạch máu là những đám rối mạng mạch xuất hiện bất thường trong não.

Đây là những mạch máu không có chức năng, đôi khi trong ổ dị dạng có những cái phình hoặc những luồng thông trực tiếp từ động mạch sang tĩnh mạch. Động mạch là những mạch máu bơm từ tim lên nuôi não. Tĩnh mạch là những mạch máu đổ về tim. Chính những điểm yếu trong ổ dị dạng gây vỡ mạch máu não và xuất huyết não.

Theo thống kê những bệnh nhân mang dị dạng mạch máu trong não, tỷ lệ vỡ hàng năm của dị dạng khoảng dưới 3% một năm. Hầu hết những bệnh nhân mang dị dạng mạch máu não sẽ ít có triệu chứng rõ ràng trừ khi dị dạng vỡ ra gây xuất huyết não. Biểu hiện bệnh nhân yếu tay chân, méo miệng, nói khó, nói đớ, lơ mơ, hôn mê.

Khi ổ dị dạng lớn hoặc luồng thông lớn, bệnh nhân sẽ bắt đầu có những triệu chứng như đau đầu mạn tính kéo dài ở người trẻ; động kinh, co giật toàn thân, co giật cục bộ ở tai, mặt; bệnh nhân chậm phát triển về thể chất và trí tuệ; một số ít trường hợp các ổ dị dạng lớn và chèn ép não xung quanh, bệnh nhân có thể sẽ yếu liệt tay chân, méo miệng.

6. Dị dạng mạch máu não khi nào cần điều trị?

BS.CK2 Nguyễn Lưu Giang:

Không phải bệnh nhân dị dạng mạch máu não nào cũng cần can thiệp điều trị. Phần lớn các trường hợp phát hiện dị dạng mạch máu não do tầm soát. Nghĩa là những người có triệu chứng đau đầu mạn tính, động kinh, khi chụp MRI, CT thì phát hiện những dị dạng mạch máu trên não.

Khi phát hiện dị dạng mạch máu não phải đến cơ sở y tế, chuyên khoa để được các bác si tư vấn có cần thiết can thiệp điều trị hay không. Bệnh nhân có dị dạng mạch máu não chỉ điều trị khi những ổ dị dạng có điểm yếu, có phình hoặc những luồng thông lớn, tĩnh mạch dẫn lưu về có vấn đề sẽ can thiệp điều trị để giảm nguy cơ xuất huyết não.

7. Quy trình điều trị xuất huyết não ở bệnh viện S.I.S như thế nào?

BS.CK2 Nguyễn Lưu Giang:

Quy trình chẩn đoán và điều trị bệnh nhân xuất huyết não có nguyên nhân cụ thể, tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế S.I.S Cần Thơ:

– Khi bệnh nhân vào bệnh viện với triệu chứng của đột quỵ cấp như yếu liệt tay chân, nói đớ, nói khó, méo miệng, lơ mơ, hôn mê,… đầu tiên bệnh viện sẽ sử dụng các phương pháp chẩn đoán hình ảnh để chẩn đoán nhồi máu não hay xuất huyết não.

– Khi đã chẩn đoán xuất huyết não, dựa vào hình ảnh xuất huyết, triệu chứng lâm sàng của bệnh nhân, bệnh viện sẽ tìm nguyên nhân gây xuất huyết não (ngoài tăng huyết áp). Ví dụ chụp cắt lớp vi tính mạch máu (CT scan) để xác định bệnh nhân có dị dạng mạch máu não hay phình mạch máu não không.

– Khi trên hình ảnh cắt lớp vi tính hoặc hình cộng hưởng từ nếu lượng máu quá lớn, đe dọa tính mạng của bệnh nhân thì những bệnh nhân này sẽ được chỉ định phẫu thuật. Có thể mở nắp sọ lấy máu bầm trong não đã chảy ra bên ngoài hoặc đặt ống dẫn lưu vào ổ máu tụ. Đặc biệt, trường hợp xuất huyết khoang trong não (não thất) để dẫn lưu máu tụ ra bên ngoài (dẫn lưu não thất).

– Đối với trường hợp xuất huyết não có nguyên nhân rõ ràng, đặc biệt là dị dạng mạch máu não, bệnh viện sẽ lựa chọn phương pháp can thiệp bằng đường trong lòng mạch máu. Tức là bệnh nhân sẽ được ghim một cây kim vào đùi và bác sĩ sử dụng một ống thông đi vào trong lòng mạch máu và đi lên mạch máu trên não. Sau đó bơm thuốc cản quang để hiện hình ảnh mạch máu não của bệnh nhân.

– Sau khi chụp hình tất cả mạch máu trên não, nếu phát hiện dị dạng sẽ hội chẩn với bác sĩ ngoại khoa để xác định nên nút mạch sau đó phẫu thuật hay nút mạch và chuyển qua bắn tia gamma knife.

Nút mạch là bít động mạch nuôi vào trong ổ dị dạng. Tức là dùng một ống thông nhỏ hơn đi từ đường đùi lên và đi vào mạch máu cấp máu cho ổ dị dạng. Sau đó nút lại bằng các vật liệu nút mạch như keo sinh học để dán mạch máu dị dạng.

– Khi chụp hình mạch máu phát hiện nguyên nhân gây xuất huyết não là phình mạch máu trên não. Sau đó sẽ hội chẩn với bác sĩ ngoại khoa để xác định trường hợp này nên sử dụng dụng cụ nút phình mạch máu trên não lại hay phẫu thuật kẹp túi phình.

Kỹ thuật nút phình bằng con đường can thiệp nội mạch giống với nút mạch trong điều trị dị dạng mạch máu não, bác sĩ luồn một ống từ đùi lên và chụp hình tất cả mạch máu trên não. Sau đó sử dụng một ống thông nhỏ hơn đi vào trong phình mạch và đưa dụng cụ gọi là vòng xoắn kim loại (coils) vào. Dụng cụ này giống lò xo sinh học, khi thả vào trong sẽ cuộn vào phình. Nếu thả nhiều vòng máu đông sẽ bám vào đó và làm tắc nghẽn, đẫn đến máu không vào túi phình được nữa.

Đối với trường hợp xuất huyết não, sau khi thực hiện các biện pháp chẩn đoán hình ảnh. Nhưng không phát hiện tổn thương mạch máu trên não thì khả năng xuất huyết não là do tăng huyết áp.

Bệnh viện sẽ điều trị nội khoa hoặc ngoại khoa tùy theo lượng máu chảy trong não. Khi lượng máu chảy quá nhiều phải được phẫu thuật để lấy máu tụ ra ngoài.

Đối với trường hợp xuất huyết não lượng ít, quan trọng đừng để máu chảy thêm. Bệnh viện sẽ hội sức nội khoa bằng cách kiểm soát huyết áp, sử dụng thuốc chống phù não, thuốc cầm máu để điều trị cho bệnh nhân.

Hồng Yến – Benhdotquy.net

Số ca đột quỵ tăng gấp 3 lần so với ngày thường tại Bệnh viện Bạch Mai dịp Tết Nguyên Đán

Số ca đột quỵ tăng gấp 3 lần so với ngày thường tại Bệnh viện Bạch Mai dịp Tết Nguyên Đán

Bệnh viện Bạch Mai tiếp nhận 566 ca đột quỵ trong 9 ngày nghỉ Tết, cao gấp 3 lần so với ngày thường. Trong đó, số bệnh nhân trẻ tuổi nhập viện do đột quỵ chiếm tới 45%.

Multimedia

Theo dõi trên:

Video

Nhịp tim khỏe mạnh, đón tết Ất Tỵ 2025 cùng TS.BS Trần Hòa

Tết đến là dịp đoàn viên, ăn uống thỏa sức, tuy nhiên người bệnh tim mạch luôn phải đối mặt với nhiều nguy cơ, đặc biệt là mỗi dịp lễ Tết khi chế độ ăn uống, sinh hoạt thay đổi đột ngột. Vậy làm thế nào để có nhịp tim khỏe mạnh, đón Tết an vui? Thắc mắc sẽ được TS.BS Trần Hòa – Phó khoa Tim mạch Can thiệp Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM giải đáp sau đây.

Chăm sóc đột quỵ

Dấu hiệu đột quỵ

Tầm soát đột quỵ