Cơn thiếu máu não thoáng qua (TIA): Dấu hiệu, triệu chứng và cách phục hồi

Đột quỵ nhỏ nên được coi là một trường hợp cấp cứu y tế vì chúng có thể cảnh báo về khả năng xảy ra đột quỵ lớn trong tương lai.

Nếu bạn hoặc ai đó bạn biết đã trải qua các triệu chứng đột quỵ nhỏ, hãy tìm kiếm sự chăm sóc y tế ngay lập tức. Các chuyên gia y tế hiện sử dụng một mô hình có độ chính xác cao để dự đoán nguy cơ đột quỵ lớn bằng cách kiểm kê các yếu tố có thể kể đến như bệnh tiểu đường, huyết áp cao và tuổi tác.

Cách tốt nhất để đối phó với đột quỵ nhỏ là điều trị sớm và nâng cao nhận thức. Biết các dấu hiệu và triệu chứng cảnh báo có thể giúp bạn tránh các vấn đề y tế nghiêm trọng hơn trong tương lai.

1. Cơn thiếu máu não thoáng qua là gì?

Hình minh họa 3D về các mạch máu của não và nguyên nhân của đột quỵ

Một cơn thiếu máu não thoáng qua (TIA) có các triệu chứng giống như đột quỵ và có thể tạm thời khiến oxy không đến não. Không có thiệt hại vĩnh viễn do một cơn đột quỵ nhỏ, nhưng nó có thể dẫn đến một cơn đột quỵ lớn hơn nếu bạn không được bác sĩ theo dõi sau khi trải qua các triệu chứng.

Khoảng 500.000 người ở Hoa Kỳ mỗi năm trải qua TIA và có tới 15% trong số đó bị đột quỵ trong vòng 3 tháng sau khi bị đột quỵ nhỏ. Đó là lý do tại sao việc đi đến phòng cấp cứu hoặc gặp bác sĩ chăm sóc ngay sau khi bị TIA là rất quan trọng.

2. Nguyên nhân nào gây ra cơn thiếu máu não thoáng qua?

TIA là do lưu lượng máu đến não bị gián đoạn, làm giảm lượng oxy cung cấp cho não. TIA khác với đột quỵ vì lượng máu cung cấp cho não chỉ bị giảm tạm thời. Với đột quỵ, bạn bị tắc nghẽn vĩnh viễn.

Sự tắc nghẽn gây ra TIA thường là sự tích tụ của các mảng bám trong động mạch. Mảng bám có thể tích tụ theo thời gian nhưng sẽ gây ra TIA nếu nó trở nên quá dày. Sự tích tụ cũng có thể dẫn đến cục máu đông tạm thời trong động mạch chính cung cấp máu cho não.

3. Các triệu chứng của cơn thiếu máu não thoáng qua

Các triệu chứng của TIA tương tự như các triệu chứng của đột quỵ. Sự khác biệt duy nhất là các triệu chứng xảy ra trong thời gian ngắn, chỉ kéo dài một phút trong một số trường hợp. Điều này có thể khiến người bị TIA không đến gặp bác sĩ, vì họ nghĩ rằng những gì họ trải qua không nghiêm trọng.

Tuy nhiên, khoảng một nửa số ca đột quỵ sẽ xảy ra chỉ vài ngày sau khi một người bị TIA, vì vậy điều quan trọng là phải tìm sự chăm sóc y tế ngay lập tức.

Một cách dễ dàng để nhớ triệu chứng của chúng là qua từ viết tắt FAST:

Mặt: Nếu khuôn mặt bị sụp xuống, TIA có thể đang xảy ra.

Cánh tay: Nếu người đó không thể giơ cả hai cánh tay lên và giữ chúng một thời gian, người đó có thể đang trải qua TIA.

Lời nói: Trong một TIA, lời nói có thể bị nói ngọng. Người đó có thể không thể nói các từ một cách rõ ràng hoặc không có ý nghĩa trong khi nói hay không thể hiểu người khác nói gì.

Thời gian: Nếu bất kỳ trường hợp nào ở trên xảy ra, hãy tìm kiếm sự trợ giúp ngay lập tức bằng cách gọi 115.

Mặc dù đó là những triệu chứng rõ ràng nhất của TIA, nhưng điều quan trọng là phải biết các triệu chứng khác có thể xảy ra trong thời gian đó, bao gồm:

• Đau đầu dữ dội, đột ngột
• Chóng mặt đột ngột và mất thăng bằng
• Đột ngột tê ở các bộ phận cơ thể hoặc ở một bên của cơ thể
• Khó nói hoặc khó hiểu người khác đang nói, nói lắp
• Đột ngột khó nhìn ở một hoặc cả hai mắt

Một lần nữa, nếu bất kỳ triệu chứng nào xảy ra, điều quan trọng là phải đến bác sĩ hoặc bệnh viện ngay lập tức.

4. Chẩn đoán cơn thiếu máu não thoáng qua

Vì các triệu chứng của TIA thường tồn tại trong thời gian ngắn nên việc chẩn đoán TIA có thể khó khăn. Bác sĩ có thể sẽ dựa trên chẩn đoán của họ dựa trên tiền sử bệnh của sự kiện, lấy tiền sử kỹ lưỡng từ bệnh nhân và bất kỳ ai chứng kiến ​​sự việc.

Để đánh giá nguy cơ bệnh nhân bị đột quỵ toàn phát sau khi làm TIA, bác sĩ sẽ thực hiện một loạt các xét nghiệm bao gồm:

a. Kiểm tra thể chất

Bác sĩ sẽ kiểm tra huyết áp, mức cholesterol và bệnh tiểu đường của bệnh nhân. Họ cũng sẽ lắng nghe trái tim của mình để kiểm tra nhịp tim đều đặn và sử dụng ống nghe để nghe động mạch của họ. Âm thanh bất thường trong động mạch có thể cho thấy mạch máu đang thu hẹp.

b. Chụp cắt lớp vi tính (CT Scan)

Chụp CT được sử dụng để đánh giá chảy máu vì nó tạo ra hình ảnh 3D của não.

c. Chụp cắt lớp vi tính mạch máu (CTA Scan)

Tương tự như chụp CT đầu, chụp CTA lập bản đồ các động mạch trong não và cổ bằng cách tiêm chất cản quang vào máu.

d. Siêu âm tim

Siêu âm tim qua lồng ngực (TTE) tạo ra hình ảnh siêu âm của tim bệnh nhân.

e. Chụp cộng hưởng từ (MRI)

Chụp MRI cũng tạo ra hình ảnh 3D của não, nhưng nhạy hơn chụp CT. Mặc dù chụp CT có sẵn nhiều hơn và thường có thể chẩn đoán TIA nhanh hơn, nhưng MRI thường được thực hiện để theo dõi.

f. Chụp mạch cộng hưởng từ (MRA)

MRA xem xét các động mạch trong não và cổ bằng cách sử dụng một từ trường mạnh.

5. Điều trị và phục hồi cơn thiếu máu não thoáng qua

May mắn thay cho bệnh nhân TIA, điều trị ngay lập tức thường bảo vệ họ khỏi bị đột quỵ. TIA không gây ra tổn thương vĩnh viễn, nhưng việc điều trị ngay sau khi có các triệu chứng sẽ giúp bạn không bị tàn tật suốt đời mà đột quỵ gây ra.

a. Thuốc chống kết tập tiểu cầu và thuốc chống đông máu

Điều trị TIA thường có phác đồ gồm thuốc chống kết tập tiểu cầu và thuốc chống đông máu. Thuốc chống kết tập tiểu cầu giúp giữ cho máu của bạn không hình thành cục máu đông, một trong những nguyên nhân lớn nhất gây ra TIA. Các loại thuốc chống kết tập tiểu cầu phổ biến được sử dụng để điều trị TIA là aspirin, Plavix và Aggrenox.

Thuốc chống đông máu cũng giúp cơ thể bạn tránh đông máu bằng cách phá vỡ các protein trong máu có thể gây ra cục máu đông. Được sử dụng cùng với thuốc chống kết tập tiểu cầu, thuốc chống đông máu thông thường, như warfarin và Xarelto, có thể làm giảm đáng kể khả năng bệnh nhân bị TIA hoặc đột quỵ tiếp theo.

b. Phẫu thuật

Phẫu thuật là một cách tiếp cận xâm lấn hơn để xử lý tình trạng đông máu nghiêm trọng. Các bác sĩ có thể tiến hành phẫu thuật để đưa một ống thông vào động mạch đùi để mở nó ra bằng một thiết bị giống như một quả bóng và sau đó đưa một ống nhỏ vào để giữ cho nó thông thoáng.

Nếu tắc động mạch quá nghiêm trọng đối với thủ thuật này, bác sĩ có thể cần thực hiện một cuộc phẫu thuật gọi là cắt bỏ nội mạc động mạch cảnh. Phẫu thuật này giúp loại bỏ mảng bám tích tụ trong động mạch để ngăn ngừa đột quỵ trong tương lai.

6. Phòng ngừa cơn thiếu máu não thoáng qua

Phòng ngừa luôn là lựa chọn tốt nhất để đối phó với các cơn đột quỵ nhỏ. Một số thay đổi lối sống có thể ngăn ngừa chúng. Bao gồm:

Tập thể dục thường xuyên: Hãy hỏi ý kiến ​​bác sĩ của bạn về việc tạo ra một chế độ tập thể dục có cân nhắc đến tuổi tác và sức khỏe của bạn. Điều quan trọng là duy trì hoạt động càng nhiều càng tốt.

Thay đổi chế độ ăn uống của bạn: Tránh ăn nhiều muối, hạn chế tiêu thụ chất béo và ăn những thực phẩm lành mạnh hơn.

Bỏ hút thuốc, uống rượu và sử dụng ma túy: Cả 3 đều là những yếu tố nguy cơ chính gây đột quỵ.

Giảm cân: Giảm trọng lượng cơ thể sẽ làm giảm cholesterol và huyết áp, và do đó, giảm nguy cơ mắc bệnh.

Thăm khám định kỳ: Điều này đặc biệt quan trọng nếu bạn bị tiểu đường, khiến bạn có nguy cơ bị đột quỵ nhỏ và đột quỵ cao hơn.

Một cơn đột quỵ nhỏ không phải lúc nào cũng dẫn đến đột quỵ, nhưng nó có thể là một dấu hiệu dự báo tuyệt vời cho một cơn đột quỵ. Vì đột quỵ thường xảy ra trong vòng vài ngày sau khi có các triệu chứng đột quỵ nhỏ, nên việc biết các triệu chứng cần tìm là rất quan trọng.

Ngay khi bạn thấy các dấu hiệu của một cơn đột quỵ nhỏ, hãy tìm kiếm sự chăm sóc y tế. Bác sĩ của bạn có thể điều trị đột quỵ nhỏ bằng phác đồ dùng thuốc hoặc sử dụng phẫu thuật để ngăn ngừa đột quỵ toàn phát xảy ra. Bạn cũng có thể điều chỉnh lối sống của mình để ngăn ngừa đột quỵ nhỏ hoặc đột quỵ. Tập thể dục thường xuyên, thay đổi chế độ ăn uống và bỏ hút thuốc chỉ là một vài ví dụ về cách để sống khỏe mạnh hơn và giảm nguy cơ đột quỵ.

Bình Phương